Szczecin – w tym roku to miasto gościło nauczycieli matematyki podczas XXXIII Krajowej Konferencji Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki! W dniach 21–24 lutego belfrzy mieli szansę wziąć udział w przeróżnych warsztatach i wykładach, które były źródłem inspiracji na lekcje matematyki, wykorzystanie sztucznej inteligencji, gier dydaktycznych, pomysłów na pracę z uczniem zdolnym i uczniem ze specyficznymi trudnościami w nauce.
Wszystkie te spotkania o przeróżnej (ma)tematyce miały bardzo istotny cel: poszerzać wiedzę i umiejętności nauczycieli. Warsztaty i wykłady – prowadzone zarówno przez nauczycieli, stojących przy tablicy na co dzień, nauczycieli akademickich, jak i przedstawicieli wydawnictw edukacyjnych – dały uczestnikom konferencji szerokie spektrum spojrzenia na różnorodne problemy.
Pracownia całodobowa
Po takich zajęciach, z głową pełną nowej wiedzy i inspiracji, nauczyciele udawali się na kolację o godz. 18:00 – ale nie zamierzali odpoczywać zbyt długo!
Wieczór to czas, który mógł być przez nich równie efektywnie wykorzystany. Dzięki zaangażowaniu dwóch grup roboczych SNM (Warsztat Otwarty, Origami i matematyka) w tzw. pracowni całodobowej usytuowanej w jednym z hoteli (miejscu noclegu nauczycieli) od godz. 20:30 odbywały się przeróżne warsztaty zajmujące zarówno głowę, jak i ręce.
Te zajęcia pozwalały na poznanie matematyki, która cieszy oczy, wzbudza poczucie estetyki, a w dodatku pozwala się wyciszyć oraz ćwiczyć – tak potrzebne w dzisiejszym zabieganym życiu – koncentrację i skupienie.
Pełne skupienie, ciche rozmowy, przytulna atmosfera – to się czuło w powietrzu, wchodząc do pracowni całodobowej. Wolontariusze, pełni pasji i zaangażowania, zapraszali wszystkich do pracy – „to zajmie chwilkę” i „można stworzyć coś fantastycznego” (przepiękną bryłę, kwiatka, cudne pudełko), a to wszystko z kilku kolorowych kartek papieru.
Każdy, kto spróbował własnymi rękami sztuki origami, wie doskonale, że wymagana jest tutaj precyzja składania oraz ogrom koncentracji – poszczególne czynności muszą być wykonane ściśle według określonej kolejności. Jest tu więc miejsce na naukę logicznego myślenia, rozwój myślenia twórczego, konstrukcyjnego i wyobraźni przestrzennej.
Kumihimo – rękodzieło
W pracowni można było także poznać Kumihimo – to tradycyjna japońska sztuka rękodzielnicza tworzenia plecionek czy też sznurków. Słowo to oznacza dosłownie „zgromadzone nitki”. Technika ta polega na wyplataniu z użyciem dodatkowych przyrządów, najczęściej dysków, dzięki którym uzyskuje się symetryczny, dekoracyjny sznur.
Haft matematyczny
Nie tylko origami zajmowało ręce dzielnych matematyków – haft matematyczny to technika łącząca elementy matematyki i rękodzieła. Polega na wyszywaniu wzorów na kartonie lub tkaninie według ściśle określonych zasad matematycznych, często wykorzystujących geometrię i symetrię. Wzory tworzy się poprzez łączenie punktów za pomocą nici, zgodnie z określonym schematem liczbowym. Dzięki temu powstają wspaniałe geometryczne i symetryczne wzory. Haft matematyczny to metoda, która rozwija precyzję, koncentrację oraz umiejętności matematyczne.
W pracowni całodobowej można było spróbować swoich sił w tej technice. Każdy, kto przechodził obok, nie mógł się oprzeć podziwianiu przepięknej wystawy różnych efektownych geometrycznych kompozycji takich, jak spirale, gwiazdy czy różne krzywe (np. krzywa sercowa zwana kardioidą).
Kumiko – japońska sztuka architektury
Gdy zajrzeliśmy do pracowni innego wieczoru, stwierdziliśmy, że i tym razem nie będziemy się nudzić. Kumiko, to tradycyjna japońska technika stolarska polegająca na precyzyjnym łączeniu cienkich drewnianych listewek bez użycia gwoździ czy kleju. Elementy są starannie przycinane i składane w geometryczne wzory, tworząc ażurowe panele wykorzystywane w drzwiach, ściankach działowych czy dekoracjach. Wzory te często nawiązują do natury i symboliki japońskiej. Tak, jak podczas pracy w drewnie, podobnie i papierowe odwzorowanie japońskiej techniki Kumiko wymaga dużej precyzji i cierpliwości.
Ziarenka Matematyczne
Podczas trwania całej 4‑dniowej konferencji każdy z uczestników miał szansę pogłówkować nad zadaniami pochodzącymi z serii książek pt. „Ziarenka matematyczne”, które były wydane przez Stowarzyszenie Nauczyciele Matematyki w latach 90. XX w. Takie zadania-problemy matematyczne są inspiracją do twórczego poszukiwania rozwiązań, wymagają od ucznia pomysłowości, krytycznego myślenia, dążenia do celu, zadawania pytań i szukania odpowiedzi*.
Obecny na Konferencji przedstawiciel Muzeum Matematyki MuMa z Kórnika podjął się rozwiązania problemu pt. „Żaby Fergusona” z użyciem sznurka, poszukując odległości, w jakiej żaba będzie od brzegu, poruszając się w zadany sposób. Dzięki wytrwałości zadanie udało się rozwiązać, a taki sukces był radosnym zakończeniem dnia!
***
Pracownia całodobowa stanowi „wisienkę na torcie” matematycznych słodkości w postaci wykładów, warsztatów, dyskusji – jest miejscem, gdzie matematyki można dosłownie dotknąć, układając fantastyczne bryły z origami, uplatając bransoletki, haftując przecudne wzory lub doświadczyć, próbując swych sił w rozwiązywaniu „ziarenek” matematycznych**.
Warto zauważyć, że powyżej opisane warsztaty to świetny pomysł na lekcję matematyki, aby zaangażować młodszych i starszych uczniów, dać im narzędzie w postaci kilku kartek czy sznurków, aby poczuli sprawczość, wspólnie odkrywali piękno matematyki w innym wymiarze.
Jak zapewniają współorganizatorzy wszystkich warsztatów i nauczyciele matematyki – jest bardzo duża potrzeba, aby młodzież umiała się wyciszyć, ćwiczyła motorykę małą, a przede wszystkim koncentrację!
Natalia Walkowska
– nauczycielka matematyki w Zespole Szkół Specjalnych w Kowanówku
* Książki z serii pt. „Ziarenka matematyczne” można znaleźć w bibliotekach pedagogicznych, np. w Publicznej Bibliotece Pedagogicznej w Poznaniu.
** Inne zadania-problemy z „Ziarenek” prezentowane w Szczecinie to np. O wędrówce Jasia w Muzeum Precjozów, Labirynt czy Malowane sześciany.
