Objaśnienia i przypisy

W przedostatnim odcinki cyklu piszę o pożytkach zaglądania między lustra, wspominam nie tylko ważne dla mnie książki, ale i wielką przygodę z samodzielnym generowaniem ornamentów.

Znane są wzory na sumy potęg kolejnych liczb naturalnych. Co z sumami pierwiastków (kwadratowych, sześciennych, itd.) kolejnych liczb? Czy istnieją stosunkowo proste wzory dla takich sum? W artykule jest ukazana metoda znajdowania przybliżonych wartości takich sum oparta na narzędziach rachunku różniczkowego i całkowego, m.in. na wykorzystaniu szeregów asymptotycznych.

W części pierwszej naszego cyklu „Wiele ciekawego o liczbach Fibonacciego” odwiedziliśmy Indie (tam przedmiotowe liczby pojawiły się po raz pierwszy), w niniejszej dostrzegliśmy liczby Fibonacciego w drzewach i w fortepianie (dziwacznym, bo kto potrafiłby na nim grać?), wraz z tymi liczbami odwiedziliśmy (wędrując choćby palcem po mapie) Bagdad i Fez, algierską Budiję, Paryż oraz, oczywiście, Pizę.

Liczby doskonałe, podobnie jak doskonali ludzie, są bardzo rzadkie. (Kartezjusz)
Znane liczby doskonałe mają postać 2^{p – 1} · (2^p – 1), gdzie p i 2p – 1 to liczby pierwsze. A co z doskonałością nieparzystą? Niestety, mimo zawziętego szperania w liczbowym cieście, nie udało się dotąd wytropić żadnego „rodzynka”.

Terminologia każdej dziedziny wiedzy zmienia się ż czasem może nawet bardziej niż literacki język ojczysty tych, którzy tę dziedzinę uprawiają. Zmiany te powstają bowiem często pod wpływem bodźca zewnętrznego, jakim bywa przodujący badacz zagraniczny. Taki przypadek zachodzi zwłaszcza w naukach matematycznych.

Fascynują od wieków i ciągle stanowią przedmiot dociekań. Mają ciekawą historię. Już sama ich nazwa zadziwia: nazywają się liczbami Fibonacciego, a pierwszy na nie na trafił nie Fibonacci. Kto zatem odkrył te liczby? Gdzie to nastąpiło i kiedy? Odpowiedzi na te pytania udziela niniejszy tekst, pierwszy w tytułowym cyklu.

Między dowolnymi dwiema liczbami wymiernymi znajduje się nieskończenie wiele innych liczb wymiernych. Jak zatem możemy rozsądnie ponumerować wszystkie liczby wymierne?

Czy twierdzenie Pitagorasa, tak dobrze znane nam ze szkoły, może nas jeszcze czymś zaskoczyć? Czy, mimo że znane są setki różnych dowodów tego twierdzenia, można wymyślić nowy? A czy takie odkrycie może być dziełem ucznia szkoły średniej?

W 1996 roku w 19 numerze czasopisma NiM (Nauczyciele i Matematyka, kwartalnik Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki) Marek Legutko opublikował krótki tekst Artystyczne ułamki okresowe. Chodziło tam o wykorzystanie komputerowych arkuszy kalkulacyjnych do zautomatyzowania procesu znajdowania cyfr rozwinięcia dziesiętnego ułamków i ich prezentacji graficznej. Takie „rysowanie ułamków” może być wciągające.

Czym jest dźwięk? Fizyk powie o fali dźwiękowej. Dzięki drganiom cząsteczek powietrza (lub innego ośrodka „przenoszącego” drgania, np. wody) znajdujących się na drodze pomiędzy źródłem dźwięku a odbiorcą – energia ruchu „przesuniętych” cząsteczek powietrza przenosi się na przylegające do nich cząsteczki itd. Drgania bębenków usznych są następnie przetwarzane na sygnały nerwowe.